Is vergaderen in een zeecontainer echt nodig voor meer werkplezier?

Werkgeluk zit ‘m niet alleen maar in leuke collega’s, mogelijkheden om jezelf te ontplooien of projecten waar je blij van wordt. Het gebouw waar een medewerker - gemiddeld - eenderde van de dag vertoeft, heeft ook een grote invloed. Maar moet je als bedrijf je interieurarchitect opdracht geven om het gebouw op Google Headquarters te laten lijken, compleet met bowlingbaan, fitnesscenter en microkeukens waar medewerkers met elkaar een lunch bereiden?

Nog niet eens heel lang geleden bestonden er sick buildings: gebouwen waarin medewerkers allerlei onverklaarbare ziektebeelden (het ‘sick building syndrome’) opliepen. Maar happy buildings, bestaan die ook? Is er een blauwdruk waaraan gebouwen moeten voldoen om het werkplezier van medewerkers in positieve richting om te buigen? In eigen land is het niet lang zoeken naar inspiratie. Het Coolblue-gebouw bijvoorbeeld, waar de inrichting van het kantoor op z’n minst avontuurlijk is. Medewerkers vergaderen er in een heuse scheepscontainer, ontspannen in de Lego-kamer of pauzeren even in een poolcafé.

Het werkgeluk dat een medewerker ontleent aan de huisvesting wordt echter niet alleen maar bepaald door opvallende gadgets. Het zijn eerder vrij basale zaken die van invloed zijn op het werkplezier. Zaken als het kantoormeubilair, de verlichting of de klimaatinstallatie - iedereen kent voorbeelden van de glazen gevel die er op de presentatie van de architect spectaculair uitzag, maar in de praktijk voor onwerkbare situaties zorgde op hoogzomerse dagen.

Huisvesting versus Werkgeluk

De vraag in hoeverre de huisvesting te relateren is aan werkgeluk, lijkt een hypothese waar onderzoekers niet gauw hun vingers aan zullen willen branden. Veel wetenschappelijk onderzoek is er dan ook niet gedaan. Het verband tussen de productiviteit en het klimaat is echter wel aangetoond. En uitgaande van de stelling dat een productieve medewerker ook een gelukkige medewerker is, ligt het voor de hand dat de relatie tussen huisvesting en werkgeluk niet helemaal uit de lucht komt vallen.

Onderzoeken naar de relatie tussen productiviteit en tevredenheid bewijzen dat. Temeer omdat de uitkomsten een grote overeenstemming vertonen: traditioneel scoren aspecten als goede mogelijkheden om te kunnen overleggen, de gelegenheid om geconcentreerd te kunnen werken, betrouwbare software, privacy, het binnenklimaat en ergonomische aspecten.

Onderzoek onder 2200 werknemers

Een andere indicatie dat die relatie niet denkbeeldig is komt uit een onderzoek dat het Center for People and Buildings in 2008 heeft uitgevoerd in opdracht van Facilicom Group. Het onderzoek spitste zich toe op de vraag wat de faciliteiten in een gebouw bijdragen aan de arbeidsproductiviteit. Dat onderzoek strekte zich uit over bijna 2200 werknemers in 17 verschillende organisaties. Zij werden gevraagd om hun werkomgeving op maar liefst 63 punten te waarderen op een schaal van 1 (zeer ontevreden) tot 5 (zeer tevreden). De vragen hadden betrekking op zaken als de werkplek, de uitstraling van het gebouw, het klimaat, de toegang en de (facilitaire) services. Ook hier luidt de heldere conclusie: huisvesting is een van de onderdelen die doorwerken in de arbeidsproductiviteit.

Binnenmilieu

Een goed doordachte werkomgeving kan direct invloed hebben op het welbevinden van mensen, eenvoudig doordat de productiviteit erdoor omhoog gaat. Maar dat effect kan ook indirect zijn. Medewerkers zien het als een bewijs dat de organisatie oog heeft voor het welzijn van haar medewerkers.

Vooral het binnenmilieu is een belangrijke factor om rekening mee te houden. De cijfers zijn opvallend. Een goed klimaat in een gebouw laat de productiviteit van medewerkers met 10-15% toenemen. Het zijn cijfers die objectief verkregen zijn, uit metingen als bijvoorbeeld het aantal verwerkte dossiers, het aantal aanslagen op een toetsenbord en het aantal gesprekken in een callcenter.

Proeftuin voor innovaties

Facilicom Group streeft er ook in de eigen werkomgeving naar om medewerkers optimaal te faciliteren in hun werkplezier. Het eigen hoofdkantoor in Schiedam - 11.500 vierkante meter kantooroppervlakte, 640 werkplekken - is een continue proeftuin voor innovaties. Deels noodgedwongen, constateert René Heederik, facility manager. ‘Het hoofdkantoor dateert uit 2005. Bij de oplevering was het een revolutionair gebouw, maar de ontwikkelingen gaan snel. Er is nu veel meer onderzoek gedaan naar wat een gebouw nu echt productief maakt. Daarom passen we het kantoor voortdurend aan. En dat kan ook, want het is zo flexibel gebouwd dat er nog heel veel mogelijk is.’ Zo’n innovatie is bijvoorbeeld de recente introductie van ionisatie. ‘Het is een luchtreiniger waardoor je de luchtomgeving van een strand of een bos kunt creëren.’

Boslucht en vogels in het toilet

Ook de werkplekken hebben door de jaren heen een compleet andere invulling gekregen. Wie wil kan staan achter zijn desk of zelfs fietsen. Het interieur is kleurrijker geworden. Toiletten zijn ‘belevingsruimten’ geworden, met designs van bossen en de bijhorende boslucht en het geluid van tjilpende vogels. Aandacht voor klimaatregeling is een andere aspect dat René noemt. ‘Maar het blijft altijd moeilijk meetbaar wat een investering nu daadwerkelijk bijdraagt aan het werkgeluk van medewerkers. Dat neemt niet weg dat de directie van Facilicom Group er veel aan gelegen is om te investeren in verbeteringen in de huisvesting.’

Aflopende huurcontracten

De mogelijkheden daartoe zijn overigens niet onbeperkt. Verspreid over het land heeft Facilicom Group ook andere vestigingen. Die zijn geen eigendom maar worden gehuurd. ‘En verhuurders van gebouwen zijn meestal niet heel erg geïnteresseerd om verbeteringen door te voeren.’ Omdat een aantal huurcontracten binnen afzienbare tijd afloopt, wacht ook Facilicom Group daar de mogelijkheden af om werkomstandigheden - en daarmee de medewerkerstevredenheid - verder te verhogen.